αιθαλομίχλη

Μείγμα καπνού και ομίχλης που παρουσιάζεται στην κατώτερη ατμόσφαιρα, πάνω από μεγάλα αστικά κέντρα και βιομηχανικές περιοχές όπου υπάρχει υψηλή συγκέντρωση ρυπογόνων παραγόντων. Είναι επίσης γνωστή ως νέφος και θεωρείται από τους βασικότερους παράγοντες μόλυνσης της ατμόσφαιρας. φωτοχημική α. Ειδική μορφή ρύπανσης της ατμόσφαιρας που εμφανίζεται όταν το έντονο ηλιακό φως προκαλεί χημικές αντιδράσεις ανάμεσα στις αεροφερόμενες ρυπαντικές ουσίες. Οι ρυπαντικές ουσίες που προέρχονται απευθείας από τις φυσικές ή τις αστικές πηγές τους λέγονται πρωτογενείς ρυπαντές (διοξείδιο του θείου, μονοξείδιο του άνθρακα, μόλυβδος, αιωρούμενα σωματίδια, υδρογονάνθρακες, βαριά μέταλλα κλπ.) και αποτελούν (ιδιαίτερα οι υδρογονάνθρακες) την πρώτη ύλη για την παραγωγή της φ.α. Το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ₂) ενεργεί ως καταλύτης στην παραγωγή της φ.α.: απορροφά τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου και μεταβάλλεται σε οξείδιο του αζώτου και ένα δραστικό άτομο οξυγόνου. Τα δραστικά άτομα οξυγόνου αντιδρούν πολύ γρήγορα με μόρια οξυγόνου και σχηματίζουν όζον ή με τους υδρογονάνθρακες και σχηματίζουν δευτερογενείς ρυπαντές που είναι υπεύθυνοι για τη φ.α. (αλδεΰδες, κετόνες, διάφορα νιτρικά παράγωγα κ.ά.). Η φ.α. δημιουργείται σε μέρες θερμές, ξηρές και χωρίς ανέμους και η ταχύτητα δημιουργίας της και η ένταση της εξαρτάται από: α) τη συγκέντρωση των ρυπαντών και τη σχετική τους αναλογία (προσδιορίζεται από τις μετεωρολογικές συνθήκες, τη βιομηχανική δραστηριότητα και τον αριθμό των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν), β) τις θερμοκρασιακές μεταβολές σε συνάρτηση με το ύψος (οι θερμοκρασιακές αναστροφές εμποδίζουν τη διάχυση των πρωτογενών ρυπαντών της ατμόσφαιρας), γ) τον στροβιλισμό (οι μικρές ταχύτητες ανέμου σε συνδυασμό με θερμοκρασιακές αναστροφές περιορίζουν τη διάχυση των ρυπαντών), δ) την ένταση και διάρκεια της ηλιοφάνειας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, στην Αθήνα εμφανίζονται θερμοκρασιακές αναστροφές σε χαμηλό ύψος 18 φορές τον χρόνο, με διάρκεια 17-53 ώρες, πράγμα που σημαίνει ότι 18 φορές τον χρόνο οι ρυπαντές εγκλωβίζονται και μπορούν να δημιουργήσουν το νέφος. Η φ.α. σε μικρή διάρκεια προκαλεί ερεθισμούς των βλεννογόνων, χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια και αν παραταθεί για περισσότερες μέρες επιδεινώνεται οριακά η κατάσταση ανθρώπων που υποφέρουν από χρόνια νοσήματα όπως βρογχίτιδα, άσθμα, εμφύσημα, καρκίνο κ.ά. Ένα μέτρο που έχει ληφθεί για την αντιμετώπιση της κρίσιμης κατάστασης που έχει δημιουργηθεί με τον εμπλουτισμό της ατμόσφαιρας με μεγάλες ποσότητες ρυπαντικών ουσιών, είναι η εφαρμογή του δακτυλίου, δηλαδή της εκ περιτροπής κυκλοφορίας επιβατικών αυτοκινήτων. Στην ατμόσφαιρα της Πόλης του Μεξικού είναι ευδιάκριτη η συγκέντρωση ρύπων που σχηματίζουν το νέφος αιθαλομίχλης.

* * *

η (Μετεωρ.)

το νέφος τών αερίων και καυσαερίων που προέρχονται από τα αυτοκίνητα, τους καυστήρες τών εγκαταστάσεων εσωτερικής θέρμανσης και τις βιομηχανίες.

[ΕΤΥΜΟΛ. Απόδοση στα Ελληνικά ξεν. όρου, πρβλ. αγγλ. smog, «συμφυρμός» (κατά το πρότυπο τών συμφυρμών τού Lewis Carrol < sm- (< smoke «καπνός, αιθάλη» + -og (< fog «ομίχλη»)].